Nội Dung Chính:

8 TRƯỜNG PHÁI ẨM THỰC TRUNG HOA – KHO TÀNG ẨM THỰC KHÔNG THỂ BỎ QUA KHI ĐẾN TRUNG QUỐC

Ẩm thực Trung Quốc từ lâu đã trở thành một mảng văn hóa độc đáo, phản ánh lối sống, thói quen và bản sắc của từng vùng miền. Với lãnh thổ rộng lớn, khí hậu và nguyên liệu phong phú, ẩm thực Trung Hoa phát triển đa dạng từ hương vị, cách chế biến cho đến nghệ thuật trình bày món ăn.

Trong suốt chiều dài lịch sử, người Trung Quốc đã hình thành nên 8 trường phái ẩm thực lớn: Tứ Xuyên, Quảng Đông, Sơn Đông, Giang Tô, Phúc Kiến, Hồ Nam, Chiết Giang và An Huy. Mỗi trường phái đều có đặc trưng riêng biệt về khẩu vị, phương pháp nấu nướng, nguyên liệu chủ đạo, tạo nên một bức tranh ẩm thực sống động và đầy màu sắc.

Hãy cùng TIẾNG TRUNG ACS khám phá tổng quan văn hóa ẩm thực Trung Hoa và tìm hiểu sâu hơn về đặc điểm của từng trường phái trong bài viết dưới đây nhé!

I.LỊCH SỬ ẨM THỰC TRUNG QUỐC QUA TỪNG THỜI KỲ

Trung Quốc sở hữu nền văn minh lâu đời với hàng nghìn năm phát triển qua nhiều triều đại khác nhau. Trong suốt quá trình đó, ẩm thực luôn giữ vị trí đặc biệt và được các bậc đế vương chăm chút kỹ lưỡng. Từ thời nhà Thương cho đến triều đại nhà Thanh, mỗi thời kỳ đều để lại dấu ấn riêng, tạo nên những món ăn cung đình nổi tiếng vẫn còn được lưu truyền đến ngày nay.

Theo dòng lịch sử, ẩm thực Trung Hoa hình thành và phát triển qua 5 giai đoạn như sau:

1.Thời kỳ Thương – Chu (khoảng 205 TCN – 256 TCN): Đây được xem là nền tảng khởi đầu của văn hóa ẩm thực Trung Quốc. Những phong cách ẩm thực đầu tiên xuất hiện chủ yếu ở khu vực trung và hạ lưu sông Hoàng Hà – cái nôi văn minh của người Hoa.

2.Thời kỳ Tần – Hán (221 TCN – 220 SCN): Giai đoạn này đánh dấu sự giao thoa mạnh mẽ giữa các món ăn vùng miền, làm phong phú thêm hương vị và kỹ thuật nấu nướng. Ba trường phái ẩm thực tiêu biểu được hình thành vào thời kỳ này là Quảng Châu, Triều Châu và Đông Giang.

3.Thời kỳ Ngụy – Tấn và Nam – Bắc Triều (220 SCN – 420 SCN): Được xem là giai đoạn cực thịnh của văn hóa Trung Hoa. Ẩm thực thời kỳ này đạt đến sự tinh tế trong cách lựa chọn nguyên liệu, phối hợp gia vị và kỹ thuật chế biến tạo nên những nền tảng quan trọng cho ẩm thực truyền thống sau này.

4.Thời kỳ Nguyên – Minh – Thanh: Đây là giai đoạn rực rỡ nhất của ẩm thực Trung Hoa. Sự đa dạng dân tộc và giao lưu văn hóa góp phần hình thành nhiều trường phái ẩm thực lớn như Chiết Giang, Giang Tô và Bắc Kinh. Đây cũng là thời điểm các món cung đình đạt độ hoàn mỹ cao nhất.

5.Thời kỳ Đường: Triều đại nhà Đường là thời kỳ phát triển mạnh mẽ của văn hóa trà đạo – một yếu tố quan trọng trong ẩm thực Trung Quốc. Trà đạo thời Đường không chỉ phổ biến rộng rãi mà còn trở thành nghệ thuật tinh tế, góp phần hoàn thiện kho tàng văn hóa ẩm thực của người Hoa.

II.8 TRƯỜNG PHÁI ẨM THỰC TRUNG QUỐC

Khi nói về sự đa dạng của ẩm thực Trung Hoa, không thể bỏ qua 8 trường phái ẩm thực lớn – đây được xem là những “mảnh ghép” đặc sắc tạo nên tổng thể văn hóa ẩm thực phong phú, kế thừa qua hàng nghìn năm. Mỗi trường phái mang một bản sắc riêng về khẩu vị, nguyên liệu và kỹ thuật chế biến, góp phần tạo nên danh tiếng của nền ẩm thực Trung Quốc trên trường quốc tế.

1.Trường phái ẩm thực Tứ Xuyên (川菜 – Chuān cài)

Tứ Xuyên – tỉnh lớn nằm ở miền Tây Trung Quốc – từ lâu nổi tiếng là cái nôi của những món ăn cay nồng, đậm đà. Đây cũng là một trong những trường phái ẩm thực được yêu thích và nhận diện dễ nhất trên thế giới. Món ăn Tứ Xuyên thiên về cay, tê, mặn, chua và ngọt, trong đó vị cay tê (麻辣 – málà) từ ớt và tiêu Tứ Xuyên là dấu ấn đặc biệt không thể lẫn vào đâu được.

Gia vị đặc trưng: Tỏi, gừng, hành, tiêu đen, ớt khô, dầu ớt và đặc biệt là tiêu Tứ Xuyên tạo nên sự khác biệt rõ rệt giữa Tứ Xuyên và các vùng miền khác. Ẩm thực Tứ Xuyên không chỉ hấp dẫn những ai mê đồ cay mà còn khiến thực khách say mê bởi hương vị đậm đà, tinh tế và phương pháp chế biến đa dạng.

Các món ăn nổi bật của Tứ Xuyên (川菜 – Chuān cài)

Gà nguội với nước sốt cay (口水鸡 – Kǒushuǐ jī): Đây là món ăn tạo nên tên tuổi của ẩm thực Tứ Xuyên. Món ăn trứ danh với thịt gà mềm, rưới nước sốt cay – chua – ngọt kết hợp lạc rang và dầu ớt thơm nồng. Đơn giản nhưng hương vị lại vô cùng cuốn hút.
Đậu phụ Mapo (麻婆豆腐 – Mápó dòufu): Món này có tên gọi khác là đậu hũ tứ xuyên. Được chế biến từ đậu phụ non, thịt băm và tiêu Tứ Xuyên. Sự hòa quyện của nước sốt cay tê cùng kết cấu mềm mịn của đậu phụ khiến món ăn này nổi tiếng toàn cầu.
Lẩu Tứ Xuyên (四川火锅 – Sìchuān huǒguō): Biểu tượng ẩm thực của vùng Tứ Xuyên, với nước dùng đỏ óng từ ớt và dầu cay. Nước hầm xương kết hợp cùng các loại gia vị như sả, quế, đinh hương, hạt thì là… tạo nên vị cay tê đặc trưng, làm mê đắm bất cứ ai từng thưởng thức.

2.Trường phái ẩm thực Quảng Đông ( 粤菜 – Yuè cài )

Ẩm thực Quảng Đông phát triển từ ba khu vực chính: Quảng Châu, Triều Châu và Đông Giang, mỗi nơi đều có phong cách chế biến tinh tế và đậm tính nghệ thuật. Đây là trường phái nổi tiếng nhờ sự thanh nhẹ, hòa hợp giữa các vị ngọt – mặn – chua, dễ phù hợp với nhiều thực khách.

Một đặc trưng nổi bật của ẩm thực Quảng Đông là chế biến theo mùa: Mùa hè ưu tiên những món thanh mát, nhẹ bụng. Mùa đông tập trung vào các món đậm vị, giàu dinh dưỡng. Không chỉ chú trọng hương vị, người Quảng Đông còn rất quan tâm đến sự tinh xảo và thẩm mỹ của món ăn, từ cách chọn nguyên liệu đến trình bày.

Một số món ăn nổi bật của ẩm thực Quảng Đông ( 粤菜 – Yuè cài )

Há cảo tôm (虾饺): Món ăn có phần vỏ mềm mại màu trắng được làm từ bột mì, phần nhân gồm tôm tươi kết hợp rau củ băm nhuyễn, được nặn khéo léo và hấp chín. Món bánh dimsum trứ danh này gần như là “biểu tượng” của ẩm thực Quảng Đông.
Cá thu nhồi: Món ăn cầu kỳ với nhân gồm cá thu băm, lạp xưởng, nấm… trộn gia vị vừa phải. Hỗn hợp được nhồi vào da cá đã sơ chế rồi nấu cùng nước hầm xương, tạo vị ngọt thanh đặc trưng.
Gà hầm phi lê kiểu Thuận Đức: Thịt gà được ướp rượu trắng, gừng, muối và đường phèn rồi hầm đến khi thấm vị. Món ăn mang vị ngọt dịu, hơi ấm, phù hợp cho những ngày trời se lạnh.

3.Trường phái ẩm thực Sơn Đông (鲁菜 – Lǔ cài)

Ẩm thực Sơn Đông – cái nôi văn hóa vùng Hoa Bắc – được nhiều người xem là đệ nhất ẩm thực Trung Hoa nhờ sự đậm đà, mạnh mẽ trong hương vị. Với vị trí gần sông Hoàng Hà, nguồn nguyên liệu phong phú như thủy sản, rau củ, ngũ cốc được khai thác triệt để.

Đặc trưng khẩu vị của Sơn Đông nghiêng về mặn – ngọt – chua, đậm vị nhưng vẫn hài hòa. Người dân sử dụng phổ biến các gia vị như tỏi, gừng, hành, đậu phộng, và đặc biệt nổi tiếng với loại nước tương làm từ đậu nành có hương vị đặc biệt. Các phương pháp chế biến chủ đạo gồm xào, chiên, hấp.

Một số món ăn nổi bật của Sơn Đông (鲁菜 – Lǔ cài)

Ốc kho: Ốc được sơ chế nguyên con chứ không tách riêng phần thịt và phần vỏ. Khi ăn, thực khách sẽ tự mể ốc ăn cùng nước sốt sánh mịn.
Cá chép chua ngọt: Cá chép chiên vàng giòn, sau đó nấu trong sốt chua ngọt bí truyền. Lớp thịt béo hòa quyện với nước sốt khiến món ăn trở thành “đại diện” tiêu biểu của ẩm thực Sơn Đông.
Soup sữa ức gà: Ức gà và củ mã thầy được tẩm ướp với gia vị rồi nấu đến khi sánh lại. Cuối cùng thêm sữa và hầm trong nhiều giờ, tạo nên món súp béo nhẹ, mịn màng.

4.Trường phái ẩm thực Giang Tô ( 苏菜 – Sū cài – Tô Châu / Giang Tô)

Khác với phong vị đậm đà của Sơn Đông, ẩm thực Giang Tô nổi bật bởi sự tinh tế, thanh tao và vẻ đẹp thẩm mỹ trong từng món ăn. Mỗi món đều được trình bày cầu kỳ như một tác phẩm nghệ thuật.

Trong chế biến, người Giang Tô ít dùng xì dầu mà thay vào đó sử dụng đường và giấm, tạo nên vị chua ngọt nhã nhặn, dễ ăn và phù hợp với nhiều người.

Một số món ăn nổi bật của Giang Tô ( 苏菜 – Sū cài – Tô Châu / Giang Tô)

Cơm chiên Dương Châu: Món ăn nổi tiếng khắp thế giới với thành phần đa dạng: thịt, trứng, lạp xưởng, cà rốt, đậu Hà Lan… Hạt cơm săn, không dính và đầy màu sắc.
Vịt muối Nam Kinh: Món ăn hấp dẫn với lớp thịt vịt màu trắng ngà, có độ mềm vừa phải hòa quyện với vị ngọt dịu. Vịt được muối theo công thức riêng, thịt mềm, màu trắng ngà, ngọt thanh, hơi béo nhưng không gây ngấy. Món ăn đặc biệt phổ biến vào mùa đông.
Đậu phụ Bình Kiều: Đậu phụ được cắt thành hình kim cương rồi đem nấu chung với thịt gà, măng và nấm. Miếng đậu béo ngậy có sự đậm đà, tan chảy trong miệng cực hấp dẫn.

5.Trường phái ẩm thực Phúc Kiến ( 闽菜 – Mǐn cài )

Ẩm thực Phúc Kiến nổi tiếng với sự cầu kỳ và những tiêu chuẩn khắt khe trong từng công đoạn chế biến. Hương vị đặc trưng của món ăn nơi đây thường là chua – ngọt – mặn – thơm ở mức độ hài hòa, dễ chịu. Người Phúc Kiến đặc biệt coi trọng màu sắc, hình thức và sự tinh tế trong trình bày.

Một số món ăn nổi bật của Phúc Kiến Phúc Kiến ( 闽菜 – Mǐn cài )

Phật nhảy tường – 佛跳墙 (Fó tiàoqiáng): Món ăn được chế biến từ 28 nguyên liệu khác nhau chủ yếu là bào ngư, vây cá, hải sâm,…Sau khi tẩm ướp với các gia vị sẽ thêm rượu Thiệu Hưng. Lấy đất trét kín miệng bình lại rồi đun trong 10 tiếng. Đây cũng là một món ăn nổi tiếng của nước Trung Quốc.
Súp cá viên – 鱼丸汤 (Yúwán tāng): Cá sau khi được loại bỏ hết xương sẽ băm nhuyễn và ướp thêm muối, nước gừng và nặn thành viên vừa ăn. Xương được dùng để ninh xương lấy nước.
Mì xào Phúc Kiến – 福建炒面 (Fújiàn chǎomiàn): Sợi mì của món ăn này được làm từ trứng, có độ dai, màu vàng óng bắt mắt. Các loại rau như giá, hẹ, bông cải, ớt chuông là không thể thiếu khi chế biến món ăn. Ngoài ra, thực khách có thể tùy chọn loại thịt mình ưa thích.

6.Trường phái ẩm thực Hồ Nam (湘菜 – Xiāng cài)

Ẩm thực Hồ Nam sử dụng thủy sản và gia cầm làm nguyên liệu chính. Các món ăn thường kết hợp nhiều gia vị mạnh như ớt, tỏi, hẹ tây và các loại sốt đặc chế, tạo nên hương vị cay thơm, đậm đà. Người Hồ Nam đặc biệt chú trọng độ tươi của nguyên liệu, giúp món ăn giữ được hương vị nguyên bản và tròn vị.

Một số món ăn nổi bật của Hồ Nam (湘菜 – Xiāng cài)

Đậu phụ thối hỏa cung điện 火宫殿臭豆腐 (Huǒgōngdiàn chòu dòufu): Đậu phụ thối được làm từ đậu tương, sau khi ngâm trong nước muối đặc biệt nửa tháng thì chiên trên lửa nhỏ, thêm sốt và dầu mè là có thể thưởng thức. Món ăn này là món nổi tiếng trong nền ẩm thực Trung Quốc vì sự độc đáo trong hương vị của nó.
Thịt xông khói xào ớt – 腊肉炒辣椒 (Làròu chǎo làjiāo): Có thể sử dụng các loại thịt xông khói khác nhau nhưng thịt lợn vẫn được ưa chuộng sử dụng nhất. Sau khi xào với ớt, món ăn có màu sắc bắt mắt và cực hấp dẫn.
Đầu cá hấp – 剁椒鱼头 (Duòjiāo yútóu): Để chế biến món ăn này cần có đầu cá, ớt, gừng, tỏi. Sau khi hấp chín đầu cá thì thêm dầu và các gia vị còn lại để thêm sự hoàn mỹ.

7.Trường phái ẩm thực Chiết Giang (浙菜 – Zhè cài)

Ẩm thực Chiết Giang nổi bật với các món ăn tươi – mềm – thanh đạm, không quá béo hay nồng vị. Người Chiết Giang yêu thích sự nhẹ nhàng trong hương vị và chú trọng trình bày tinh tế, thường sử dụng bát đĩa có hoa văn thanh nhã.

Một số món ăn nổi bật của Chiết Giang (浙菜 – Zhè cài)

Thịt kho Đông Pha – 东坡肉 (Dōngpō ròu): Nguyên liệu chính sử dụng trong món này là thịt heo với 4 phần mỡ, 6 phần nạc. Thịt được cắt thành miếng to và nêm nếm cùng nhiều hương vị khác nhau rồi đem đi kho.
Cá dấm Tây Hồ – 西湖醋鱼 (Xīhú cù yú): Trước khi chế biến, cá thường bị bỏ đói từ 1-2 ngày để loại bỏ tạp chất. Cá chiên trong 3-4 phút với lửa vừa. Chiên xong sẽ tưới lên lớp nước sốt chua ngọt.
Chân giò Kim Hoa – 金华火腿 (Jīnhuá huǒtuǐ): Món ăn được làm từ phần đùi sau của thịt lơn, phần dùi non thêm muối. Sau đó, phơi nướng nhiều giờ để tạo nên thành phẩm.

8.Trường phái ẩm thực An Huy (徽菜 – Huī cài)

Ẩm thực An Huy mang dấu ấn của vùng núi Hoàng Sơn với nguồn nguyên liệu đặc trưng từ rừng núi, thảo mộc và các loại sản vật thiên nhiên. Điểm nổi bật của trường phái này là kỹ thuật hầm – ninh lâu trên lửa nhỏ, giúp giữ trọn dinh dưỡng và hương vị nguyên bản của thực phẩm. Các món ăn An Huy thường có mùi thơm nhẹ, vị thanh và tạo cảm giác dễ chịu khi thưởng thức.

Một số món ăn nổi bật của An Huy (徽菜 – Huī cài)

Hủ tiếu An Huy – 徽州粉丝汤 (Huīzhōu fěnsī tāng): Là món ăn nổi tiếng của trường phái này, được làm từ bột gạo và có nước dùng đậm đà, được ăn kèm với thịt heo, tôm, rau xanh và các gia vị.
Gà chưng lá sen – 荷叶蒸鸡 (Héyè zhēng jī): Món ăn này được làm từ gà tây và được chưng cùng với lá sen và các gia vị khác. Món ăn có vị ngọt thanh và thơm ngon.
Vịt hồ lô – 葫芦鸭 (Húlú yā): Vịt hồ lô có cách chế biến cầu kỳ nhưng cực kỳ được lòng các thực khách bốn phương. Món ăn có hương vị thơm ngon hấp dẫn mà bạn nhất định phải thử khi tới đây.